DOSKONALENIE UMIEJĘTNOŚCI PISANIA

PRZEPISYWANIE
Dziecko odtwarza tekst podany jako wzór. Aby nie dopuścić do mechanicznego, bezmyślnego przepisywania, daje się mu polecenie wymagające zwrócenia szczególnej uwagi na określone miejsca w tekście. W tym celu stosuje się do przepisywania teksty z lukami:

• literowymi – wymagają one wpisania w puste miejsca odpowiedniej litery, która stanowi trudność ortograficzną,
• sylabowymi – w luki wpisuje się sylaby,
• wyrazowymi – brakujące wyrazy zawierające określoną trudność ortograficzną mogą być podane osobno (pod tekstem lub luźnych kartonikach) lub mogą też być przedstawione za pomocą obrazka.

Inne formy przepisywania z dodatkowymi poleceniami:

• podkreślanie liter, sylab lub wyrazów zawierających określoną trudność,
• wypisywanie sylab lub wyrazów z trudną literą,
• przekształcanie tekstu, np. zamiana liczby pojedynczej na mnogą itp.

(wg. Marty Bogdanowicz)
Przygotowanie

• załóż zeszyt do ćwiczeń ortograficznych;
• powtórz i utrwal zasady pisowni;
• na końcu zeszytu załóż „Słowniczek Trudnych Wyrazów”.

Pisanie z pamięci – co dzień

• przeczytaj uważnie wybrany przez siebie, lub wskazany przez nauczyciela, fragment tekstu ( ok. 5 zdań niezbyt długich, po ok. 5 wyrazów w zdaniu );
• przeczytaj pierwsze zdanie zapamiętując tekst i pisownię wyrazów; uzasadnij pisownię trudnych wyrazów;
• powiedz tekst z pamięci;
• przeczytaj powtórnie zdanie sprawdzając, czy dobrze zapamiętałeś;
• napisz tekst z pamięci;
• sprawdź zapis i nanieś poprawki;
• porównaj zapis ze zdaniem wzorcowym i nanieś poprawki;
• zakryj zdanie wzorcowe i napisane;
• napisz powtórnie to samo zdanie;
• sprawdź zapis.

Poprawa błędów

• wypisz wyrazy, w których popełniłeś błędy i uzasadnij poprawną pisownię;
• wyrazy te zastosuj w krzyżówce, ułóż z nimi zdania, utwórz rodzinę wyrazów pokrewnych, wykonaj ćwiczenie utrwalające pisownię ( bibliografia );
• wpisz je do „Słownika Trudnych Wyrazów” ( na końcu zeszytu ).

Sprawdzian – co tydzień

• pracuj codziennie, zapisując datę przy wykonywanych ćwiczeniach;
• po tygodniu ćwiczeń poproś kogoś, aby podyktował ci zdania, które codziennie pisałeś;
• sprawdź, o ile błędów mniej zrobiłeś niż poprzednio, i popraw je ( wg wzoru ).

Po każdym tygodniu ćwiczeń pokaż zeszyt nauczycielowi.

DYKTANDO W 10 PUNKTACH – Z KOMENTARZEM ORTOGRAFICZNYM
(wg. Marty Bogdanowicz)
Punkt 1. Umowa
Umów się z dzieckiem, że codziennie będziecie robić dyktando obejmujące zawsze tylko 3 zdania. Wymyślcie wspólnie nagrodę po każdym tygodniu pracy.
Punkt 2. Wybór tekstu
Zaznacz w książce dziecka 3 zdania i przeczytaj na głos pierwsze zdanie.
Punkt 3. Komentarz ortograficzny
Dziecko powtarza zdanie i omawia pisownię każdego wyrazu (podaje zasady pisowni, poszukuje uzasadnienia pisowni).
Punkt 4. Zapisywanie
Dziecko zapisuje zdanie (podobnie postępuje z następnymi zdaniami).
Punkt 5. Kontrola 1 – dziecko
Dziecko samodzielnie sprawdza cały napisany tekst.
Punkt 6. Kontrola 2 – dorosły
Dorosły sprawdza tekst. Jeżeli znajdzie błędy, podaje ich liczbę.
Punkt 7. Kontrola 3 – dziecko
Dziecko ponownie sprawdza tekst z pomocą słownika ortograficznego.
Punkt 8. Kontrola 4 – dorosły
Dorosły sprawdza poprawiony tekst. Jeżeli nadal są błędy, wskazuje tekst -wzór, z którego dyktował zdania.
Punkt 9. Kontrola 5 – dziecko
Dziecko porównuje napisany tekst ze wzorem i ostatecznie poprawia błędy.
Punkt 10. Poprawa
Dziecko opracowuje błędnie napisane wyrazy (np. podaje zasady pisowni, wyrazy pokrewne, odmienia wyraz przez przypadki, wymienia na inne formy).

Cele techniki „dyktando z komentarzem ortograficznym”:

• utrwalenie zasad pisowni;
• wytworzenie świadomości ortograficznej przez przekształcenie się nawyku „głośnego myślenia” – omawiania zasad pisowni (pkt. 3) – w nawyk „cichego” przypominania ich sobie podczas pisania;
• wyrobienie w dziecku nawyku stałego sprawdzania tego co pisze, a tym samym budowanie w nim odpowiedzialności za napisany tekst. Dziecko może oczywiście popełniać błędy, ale nie może pozostawić ich bez poprawienia.

OSOBISTY SŁOWNIK ORTOGRAFICZNY – OSORT
(wg. Doroty Mielcarek)
Osobisty Słownik Ortograficzny, to założony przez dziecko zeszyt, najlepiej 100 kartkowy w kratkę. Pośrodku lewej strony kolejnych kartek, dziecko wpisuje dużymi literami wyraz, który ma opracować, np. słowo „mnożenie”. Ortogram „ż” zaznacza czerwonym kolorem.
Z prawej strony kartki wpisuje kolejne punkty opracowania.

1. Uzasadnienie pisowni.
2. Słowa z rodziny wyrazów.
3. Wyrażenia związane z wyrazem „bazowym” i każdym słowem z rodziny wyrazów.
4. Rysunek, wierszyk, skojarzenie, które pomogą dziecku zapamiętać pisownię opracowywanego słowa.

Przykład:

PISANIE Z PAMIĘCI
(wg. Marii Szurmiak)
Ćwiczenia w pisaniu z pamięci należy stosować, gdy dziecko opanowało już umiejętność zapisywania i odczytywania wyrazów. Przebiegać one powinny w następującej kolejności:

1. Dziecko odczytuje zdanie wybrane do pisania ( podpis pod obrazkiem, krótkie zdanie z elementarza – trzy-, najwyżej czterowyrazowe).
2. Liczy na palcach wyrazy w nim zawarte wymawiając je głośno.
3. Spoglądając na wzór, układa całe zdania z liter ruchomego alfabetu.
4. Każdy wyraz dzieli na litery, wymawiając odpowiednie głoski i biorąc każdą literę do ręki. Klaszcze tyle razy, ile jest liter w wyrazie, albo stuka ołówkiem o stolik.
5. Składa zdania z powrotem i odczytuje je całe jeszcze raz.
6. Każdy wyraz dzieli na sylaby (części wyrazu), a następnie wyklaskuje ( wystukuje ) liczbę sylab w wyrazie.
7. Zasłania zdanie kartką papieru i pisze w zeszycie, dyktując sobie półgłosem po sylabie.
8. Porównuje zapis z tekstem i poprawia samodzielnie ewentualne błędy.
9. Prowadzący ćwiczenia kontroluje poprawność zapisu.
10. Jednorazowa dawka pisania z pamięci nie powinna przekraczać 2-3 zdań. W miarę uzyskiwania efektów należy odchodzić stopniowo od początkowych etapów ( np. układania z ruchomego alfabetu ).

PISANIE ZE SŁUCHU
(wg. Marii Szurmiak)
Ćwiczenia w pisaniu ze słuchu stosuje się, gdy dziecko umie już poprawnie pisać z pamięci.

1. Prowadzący czyta dziecku głośno całe dyktando ( 3-4, potem więcej zdań ) i sprawdza, czy dziecko zrozumiało to, co usłyszało ( powinno ono opowiedzieć treść dyktanda).
2. Prowadzący czyta pierwsze zdanie dyktanda, dziecko powtarza je i liczy na palcach wyrazy ( na początku nie powinno być więcej jak 3-4 wyrazy ).
3. Trudniejsze wyrazy dziecko układa z ruchomego alfabetu albo ( starsze dzieci ) wyszukuje w słowniku.
4. Dzieli te wyrazy na litery i sylaby.
5. Prowadzący ćwiczenie powtórnie czyta całe zdanie, a potem zasłania ułożony trudny wyraz ( lub zamyka słowniczek ).
6. Dziecko zapisuje całe zdanie, a prowadzący sprawdza, czy napisało dobrze i poleca poprawić błędy ( dziecko pisze ołówkiem ). Tak postępuje z każdym następnym zdaniem