DOSKONALENIE UMIEJĘTNOŚCI CZYTANIA
CZYTANIE WYRAZÓW, ZDAŃ i TEKSTÓW SYLABAMI
Czytając wyrazy z podziałem na sylaby, dziecko może równocześnie stawiać oddzielające je pionowe kreski, podkreślać na przemian dwoma kolorami kolejne sylaby lub zakreślać je łukiem. Można również uderzać w czasie czytania dłonią lub ołówkiem o blat stołu, akcentując w ten sposób każdą sylabę, można także dotykać sylab palcem. W początkowych ćwiczeniach najpierw czyta prowadzący, demonstrując określony sposób zaznaczania sylab, następnie prowadzący czyta, a dziecko śledzi tekst, wykonując te same czynności, wreszcie dziecko czyta samodzielnie, wydzielając sylaby słuchowo i ruchowo.
CZYTANIE „WE DWOJE”
Dorosły i dziecko czytają ten sam tekst jednocześnie. Metodę tą powinno się stosować, gdy dziecko ma poważne trudności, np. czyta po literze, nie potrafi złożyć liter w całość. Rodzic czyta powoli starając się jednak nie dzielić wyrazów ale odczytywać je w całości. Można przy tym wyraz „rozciągnąć” tak, jakby się śpiewało. Głos dorosłego powinien być cichy, natomiast dziecka głośny, wyraźnie słyszalny. W miarę jak dziecko będzie coraz lepiej czytać głos dorosłego powinien stopniowo zanikać (od bardzo cichego aż do szeptu), a śpiewne rozciąganie ulegać skróceniu. W ten sposób doprowadzi się dziecko do samodzielnego, poprawnego czytania. Czytanie takie powinno trwać od 5 do 10 minut, ale ćwiczyć je trzeba codziennie.
CZYTANIE NAPRZEMIENNE
(wg. Barbary Zakrzewskiej)
Czytanie na przemian z dzieckiem może przyjąć następujące formy:
- czytanie sylabami na przemian z dzieckiem (jedną sylabę czyta dziecko, drugą prowadzący itd.). Ta forma może poprzedzać lub występować po ćwiczeniach w czytaniu sylabami,
- czytanie kolejnych wyrazów na przemian z dzieckiem lub czytanie przez nie tylko wybranych, określonych wyrazów,
- czytanie na przemian większych partii tekstu (np. do znaków przestankowych),
- czytanie na przemian całych zdań.
Można także przeczytać kilka pierwszych zdań, aby zaciekawić treścią. Na koniec dziecko powinno samodzielnie przeczytać cały tekst.
CZYTANIE NA RATY
Dorosły czyta na zmianę z dzieckiem. Objaśnia mu trudniejsze zwroty, odpowiada na pytania, komentuje tekst. Czytanie przez dorosłego części tekstu przyspiesza tempo czytania co ułatwia dziecku zrozumienie treści i zapobiega znużeniu. Dobrze jest ustalić stałą porę czytania oraz jego czas (codziennie przynajmniej 30 minut). Dorosły powinien w sposób elastyczny określać jak długie fragmenty dziecko będzie czytać samodzielnie. Słuchając jak czyta dorosły, dziecko ma śledzić tekst oczami. Wymaga to świadomego regulowania tempa czytania.
Uczeń młodszy
- Dziecko czyta na głos – zależnie od możliwości: od jednej lub kilku linijek tekstu do 1/2 strony.
- Dziecko czyta razem z dorosłym na głos („chórem”, dorosły nieco ciszej) – dwa razy więcej, np. od dwóch linijek do l strony.
- Dorosły czyta dziecku na głos – trzy razy więcej, np. od trzech linijek do 3 stron.
- Dziecko czyta samo po cichu – cztery razy więcej, np. od 4 linijek do 4 stron; powtórka całego cyklu (pkt 1-4).
- Streszczenie przeczytanego tekstu (ustne – opowiadanie lub pisemne – w formie planu czy wypracowania) lub dyskusja nad tekstem.
Uczeń starszy
- Dziecko czyta na głos – zależnie od możliwości: od ok. 1/2 – l strony.
- Dorosły – czyta dziecku na głos – trzy razy więcej, ok. 3 stron; dobrze, jeżeli dziecko w tym czasie śledzi tekst wzrokiem.
- Dziecko czyta samo po cichu – cztery razy więcej: ok. 4 stron; powtórka całego cyklu (pkt 1-3).
- Streszczenie przeczytanego tekstu (ustne – opowiadanie lub pisemne – w formie planu czy wypracowania) lub dyskusja nad tekstem.
- Podsumowanie przeczytanego rozdziału – streszczenie rozdziału i dyskusja nad wybranymi problemami.
CZYTANIE POD KONTROLĄ DOROSŁEGO
Stosuje się je, gdy dziecko potrafi czytać samodzielnie (nie literuje), chociaż jeszcze nie całkiem poprawnie. Dziecko czyta powoli, a dorosły poprawia jego błędy, poleca przeczytać zdanie jeszcze raz , pilnuje aby dziecko czytało dokładnie, całymi wyrazami, zwracało uwagę na kropki i przecinki Błędy niepoprawione będą się utrwalać i dziecko nie nauczy się poprawnie czytać. Dziecko czytając posługuje się wskazówką zrobioną z twardego pokolorowanego kartonu. Przesuwa ją w sposób ciągły (bez skoków) pod wierszami tekstu. Wskazówka „prowadzi” oczy dziecka, reguluje tempo oraz kierunek ruchu gałek ocznych. Jeżeli dziecku drży ręka i wskazówka skacze, należy ująć jego dłoń i spokojnie przesuwać pod wierszami czytanego tekstu.
- po każdym czytaniu dziecko powinno opowiedzieć co przeczytało;
- jeśli opowiada niedokładnie, należy pomóc mu pytaniami;
- jeśli z opowiadania wynika, że nie rozumie treści, powinno ponowne przeczytać tekst;
- ostatnim etapem może być namalowanie obrazka związanego z treścią czytanki lub ( i ) rozmowa na jej temat.
CZYTANIE SPOSOBEM KOMBINOWANYM
Dziecko czyta najpierw głośno pod kontrolą dorosłego, np. przez 10 minut, a kiedy zaczyna się już męczyć, prosimy aby pozostałą część tekstu przeczytało po cichu. Następnie opowiada przeczytaną treść.
CZYTANIE INNYM
Czytanie innym nobilituje dziecko, buduje w nim poczucie własnej wartości, daje radość i satysfakcję z „bycia potrzebnym”. Niekoniecznie musi to być czytanie książek. Mogą to być teksty okazjonalne: informacja z czasopisma (np. tata poprosi wskazując oczywiście wybrany fragment – „synu znajdź mi w gazecie jaki był wynik meczu i kto strzelił gola), przepis kulinarny mamy, instrukcja na zabawce młodszego rodzeństwa itp.